โครงการทหารพันธุ์ดีน่าน เริ่มดำเนินการเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2562 มีหน่วยร่วมดำเนินการ จำนวน 4 หน่วย ประกอบด้วย มณฑลทหารบกที่ 38 กรมทหารพรานที่ 32 กองพันทหารม้าที่ 10 กรมทหารม้าที่ 2 และกองพันทหารม้าที่ 15 กรมทหารม้าที่ 2 โดยได้รับการฝึกอบรมจากศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ มูลนิธิชัยพัฒนา
เบื้องต้นได้ดำเนินการปลูกผักปลอดภัยตามฤดูกาล และได้จัดรถออกจำหน่ายผักตามชุมชนในราคาถูก เพื่อบรรเทาความเดือดร้อนในสถานการณ์โควิด-19 และได้แจกจ่ายให้แก่ผู้ป่วยรวมถึงผู้พิการทุพพลภาพ
นอกจากนี้ ได้ดำเนินโครงการผลิตเมล็ดพันธุ์พืชพระราชทาน “เพื่อนช่วยเพื่อน” ค่ายสมเด็จพระเอกาทศรถ ส่วนแยกน่าน ได้ผลิตเมล็ดพันธุ์ไปแล้ว 6 ชนิด ปัจจุบันกำลังปลูก 3 ชนิด และมีแผนการปลูกเพิ่มเติมอีก 3 ชนิด เพื่อเก็บเมล็ดพันธุ์ต่อไป
อีกทั้งได้ดำเนินโครงการศูนย์การผลิตไก่พันธุ์พื้นเมืองและไก่กระดูกดำพระราชทาน "เพื่อนช่วยเพื่อน” โครงการผลิตเป็ดไข่พระราชทาน “เพื่อนช่วยเพื่อน” ดำเนินการเลี้ยงกบ ในศูนย์ผลิตพันธุ์กบพระราชทาน ดำเนินการทดลองเพาะเลี้ยงปลานิลจิตรลดา โดยทำเป็นศูนย์ทดลองเพาะพันธุ์ปลาน้ำจืด และได้ทดลองเพาะพันธุ์ปลากระแห ปลามัน ปลาปีกแดง และปลาตะเพียนทอง
นอกจากนี้ ทหารพันธุ์ดีน่าน ได้ร่วมกับศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ มูลนิธิชัยพัฒนา ดำเนินโครงการทหารพันธุ์ดี “ชุมชนเบิกบาน อาหารปลอดภัย” โดยนำเมล็ดพันธุ์ผักและกิ่งพันธุ์ไม้ผลพระราชทาน เข้าไปชักชวนราษฎรในชุมชนเครือข่าย ครอบครัวนักเรียนที่อยู่ในพื้นที่ห่างไกล และหมู่บ้านในพื้นที่ตะเข็บชายแดน ปลูกเพื่อบริโภคในครัวเรือน ปัจจุบันได้ดำเนินการในโรงเรียน 12 แห่ง ในพื้นที่อำเภอบ่อเกลือและอำเภอเฉลิมพระเกียรติ โดยมีชุดทหารพันธุ์ดีเข้าดำเนินการโดยมุ่งเน้นการปลูกผักปลอดภัย การเลี้ยงสัตว์ การเลี้ยงปลา และนำผลผลิตเข้าครัวทำอาหารกลางวันให้นักเรียน อีกทั้งได้ขยายผลไปยังผู้ปกครองเด็กนักเรียน เพื่อให้เด็กนักเรียนได้มีอาหารปลอดภัยสำหรับรับประทานเมื่ออยู่ที่บ้าน
จากนั้นเสด็จพระราชดำเนินไปยังโครงการ “บ้านนี้มีรัก ปลูกผักกินเอง” ตำบลถืมตอง อำเภอเมืองน่าน ซึ่งมีราษฎรเข้าร่วมโครงการฯ จำนวน 271 ครัวเรือน มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ราษฎรมีความรู้เรื่องการปลูกผักสวนครัวที่ปลอดภัยไว้บริโภคในครัวเรือน รวมถึงสามารถเก็บเมล็ดพันธุ์ไว้เพาะปลูก และแบ่งปันให้แก่เพื่อนบ้าน นับเป็นการสร้างมั่นคงทางด้านอาหารให้แก่ชุมชน
นอกจากนี้ ชุมชนถืมตองได้เปิด “กาดน้อยมีรัก” ของแต่ละหมู่บ้าน ให้เป็นแหล่งจำหน่ายผลผลิตการเกษตรแก่ผู้ร่วมโครงการบ้านนี้มีรัก ปลูกผักกินเอง และสมาชิกในหมู่บ้าน อีกทั้งได้จัดทำแปลงเมล็ดพันธุ์ข้าวเหนียว “น่าน 59” และเลี้ยงเป็ดพันธุ์บางปะกง เพื่อนำไข่เป็ดไปประกอบเป็นอาหาร โดยให้สมาชิกโครงการบ้านนี้มีรัก ปลูกผักกินเอง ร่วมดำเนินการ
ทั้งหมดนี้ นับเป็นตัวอย่างของชุมชนที่น้อมนำพระราชดำริของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี มาใช้ในชีวิตประจำวัน ก่อให้เกิดความมั่นคงทางด้านอาหารในครอบครัว อันเป็นความมั่นคงของชุมชนสืบต่อไป
ข้อมูลจาก: สำนักงานมูลนิธิชัยพัฒนา
ภาพจาก: กองงานในพระองค์สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี และมณฑลทหารบกที่ 38
